Omgevingsdiensten II, Den Haag aan zet
De omgevingsdiensten moeten er zijn voor de omgeving, maar de praktijk blijkt vaak anders. De band tussen gemeenten en provincies, de opdrachtgevers van omgevingsdiensten, en bedrijven zijn soms erg nauw. Belangenverstrengeling ligt dan snel op de loer, hierdoor dreigen burgers de dupe te worden. Dat kan niet de bedoeling zijn.
Neem de mestvergister in Nistelrode. Deze kon zonder de juiste vergunningen gewoon blijven vergisten. Hetzelfde geldt voor de eendenslachterij in Ermelo, ze slachten meer (peking)eenden dan toegestaan, maar het bedrijf blijft gewoon draaien. De omgevingsdienst is langs geweest bij deze bedrijven, maar gevolgen blijven voorlopig uit.
Hoe kan dit? Het blijkt een politiek spel te zijn. Bedrijven kopen tijd door alsmaar nieuwe vergunningen aan te vragen en wanneer er ‘zicht op legalisatie’ is meent de lokale politiek dat handhaving niet nodig is. In de praktijk betekent dit dat bedrijven zonder de juiste vergunningen gestaag door kunnen gaan, zonder gevolgen. Voor omwonenden die overlast ervaren is er dan nog maar één uitweg en dat is de rechter. En wat blijkt; in het geval van de eendenslachterij zijn omwonenden in het gelijk gesteld. De rechter vindt ‘zicht op legalisatie’ niet genoeg, er moet dus wat veranderen bij het bedrijf.
Omdat ook politiek Den Haag in de gaten kreeg dat toezicht op en handhaving van milieuregels niet lekker liep, werd een heuse commissie in het leven geroepen onder leiding van VVD-bobo Jozias van Aartsen. Het voornaamste advies: koppel omgevingsdiensten los van de lokale en provinciale politiek en laat het Rijk verantwoordelijk zijn voor het toezicht. Zaken als belangenverstrengeling en wegkijken bij overtredingen van milieuregels zouden dan tot het verleden behoren.
Het kabinet nam het pakket van adviezen niet volledig over; hoe verrassend! Gemeenten en provincies blijven in de toekomst verantwoordelijk voor het toezicht op de omgevingsdiensten. Mogelijke belangenverstrengeling en omgevingsdiensten die hun core business, toezicht op en handhaving van milieuregels, niet serieus nemen zal aan de orde van de dag blijven. En de burger? Die blijft in de stank van de mestverwerker en de eendenslachterij zitten.